Het recht om vergeten te worden

Heeft u wel eens uw naam ingetypt in de zoekbalk van een zoekmachine om erachter te komen wat er allemaal online over u te vinden is? U bent niet de enige. Vele mensen zoeken hun eigen naam op, maar niet alleen u bent geïnteresseerd in de zoekresultaten die zichtbaar worden bij het intypen van uw naam. Ook een toekomstige werkgever zal vaker dan niet de naam van sollicitanten in een zoekmachine intypen. Maar wat nou als een van de resultaten net die ene foto is, waarop u in beschonken toestand nog dat ene drankje achterover slaat? Of die ene Facebook-comment waarin u uitspraken doet die niet helemaal door de beugel kunnen en waarvan iemand anders een screenshot heeft geplaatst? Dat mag uw toekomstige werkgever natuurlijk niet zien. Kunt u hier iets tegen doen, of niet? In deze blog vindt u het antwoord.

Wat is het recht om vergeten te worden?

In 2014 oordeelt het Hof van Justitie van de Europese Unie in het Costeja-arrest voor het eerst dat iemand, onder bepaalde voorwaarden, het recht heeft zoekresultaten op basis van hun naam te laten verwijderen.¹ Wanneer een zoekresultaat linkt naar rechtmatig gepubliceerde informatie, maar deze informatie niet langer noodzakelijk is voor de doeleinden waarvoor zij is verzameld of verwerkt, heeft de zoekmachine-exploitant de plicht het zoekresultaat te verwijderen. Hiervan is sprake wanneer ‘deze gegevens gelet op de doeleinden en gelet op de verstreken tijd ontoereikend, niet of niet meer ter zake dienend of bovenmatig zijn’. Uitzonderingen op deze regel zijn mogelijk in bijzondere gevallen. Sindsdien wordt regelmatig een beroep gedaan op het Costeja-arrest in zaken waarbij een persoon wil dat zoekresultaten verwijderd worden.

Wanneer kunt u zich beroepen op het recht om vergeten te worden?

Als gevolg van het Costeja-arrest is het zogenoemde ‘recht op vergetelheid’ ontstaan. Dit recht is gecodificeerd in artikel 17 van de Algemene verordening gegevensbescherming (hierna: AVG). Hierin krijgt de betrokkene (dit is degene over wie de informatie gaat of naar wie de informatie te herleiden is) het recht van de de zoekmachine-exploitant, zonder onredelijke vertraging, wissing van hem betreffende persoonsgegevens te verkrijgen. Lid 1 van het artikel noemt de volgende situaties waarin de zoekmachine-exploitant verplicht is zonder onredelijke vertraging de persoonsgegevens te wissen:

• Uw persoonsgegevens zijn niet langer nodig voor de doeleinden waarvoor zij zijn verzameld of anderszins verwerkt. Dit kan het geval zijn waarin u voor een winactie uw persoonsgegevens heeft ingevuld en deze winactie is voorbij.
• U heeft(uitdrukkelijke) toestemming gegeven voor de verwerking van uw persoonsgegevens voor een of meer specifieke doeleinden, alleen u besluit tot intrekking van deze toestemming. Er moet dan verder geen andere rechtsgrond zijn voor de verwerking, anders dan deze (uitdrukkelijke) toestemming. Een andere rechtsgrond zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de verwerking van uw persoonsgegevens noodzakelijk is om te voldoen aan een wettelijke verplichting die op de zoekmachine-exploitant rust.
• U maakt terecht bezwaar middels artikel 21 AVG tegen de verwerking van uw persoonsgegevens. Dit kan via een brief. Er mogen dan geen prevalerende dwingende gerechtvaardigde gronden zijn voor de verwerking.
• Uw persoonsgegevens zijn onrechtmatig verwerkt.
• Uw persoonsgegevens moeten worden gewist vanwege een wettelijke verplichting die op de zoekmachine-exploitant rust.
• Indien u jonger dan zestien jaar bent en u toestemming heeft gegeven voor de verwerking van uw persoonsgegevens. De verwerking van persoonsgegevens van kinderen die jonger zijn dan zestien jaar is slechts rechtmatig, indien deze toestemming wordt verleend door de persoon die ouderlijke verantwoordelijkheid voor dit kind draagt.

U heeft niet altijd aanspraak op de verwijdering van uw gegevens. Er kunnen belangen zijn die zwaarder wegen dan het recht van bescherming van uw persoonsgegevens.²

Wat zijn ‘persoonsgegevens’ dan precies?

De AVG geeft in artikel 4, punt 1, een duidelijke beschrijving van het begrip ‘persoonsgegevens’. Dit is namelijk ‘alle informatie over een geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke persoon’. Met ‘identificeerbaar’ wordt bedoeld dat de natuurlijke persoon direct of indirect aan de hand van deze persoonsgegevens kan worden geïdentificeerd. Dit kan voornamelijk gebeuren aan de hand van een identificator zoals uw naam, identificatienummer, locatiegegevens of een online-identificator. Ook noemt het artikel dat dit mogelijk is aan de hand van ‘een of meer elementen die kenmerkend zijn voor de fysieke, fysiologische, genetische, psychische, economische, culturele of sociale identiteit van die natuurlijke persoon’.

Persoonsgegevens zijn dus gegevens die informatie bevatten, welke informatie ofwel direct over iemand gaat, ofwel naar deze persoon te herleiden is. Denk aan iemands naam, adresgegevens, telefoonnummer of vingerafdruk.

Uitzonderingen

Natuurlijk hoeft niet elk zoekresultaat verwijderd worden. Dit heeft te maken met het algemeen belang en de vrijheid van meningsuiting en informatie. In lid 3 van artikel 17 AVG wordt een vijftal situaties opgesomd waarin u het recht op wissing van persoonsgegevens niet heeft:

• De persoonsgegevens moeten vindbaar kunnen zijn vanwege het recht op vrijheid van meningsuiting en informatievrijheid. Hierbij zal het gaan om een belangenafweging tussen de belangen van de persoon die zich op het recht op vergetelheid beroept en het belang bij de uitoefening van het recht op vrijheid van meningsuiting en informatievrijheid.
• De zoekmachine-exploitant heeft een wettelijke verwerkingsplicht of een taak van algemeen belang, waardoor de verwerking van uw persoonsgegevens nodig is.
• De verwerking van persoonsgegevens is noodzakelijk om redenen van algemeen belang op het gebied van volksgezondheid. Hierbij moet u denken aan persoonsgegevens die nodig zijn voor de beoordeling van arbeidsgeschiktheid van een werknemer.
• De verwerking van de persoonsgegevens is nodig met het oog op archivering in het algemeen belang, wetenschappelijk of historisch onderzoek of statische doeleinden. Wel moet deze verwerking onderworpen zijn aan passende waarborgen, welke de minimale gegevensverwerking garanderen en pseudonimisering.³

Tot slot

Heeft u vragen over het recht om vergeten te worden? Wilt u een verwijderingsverzoek indienen en weet u niet waar u moet beginnen? Heeft u dit al gedaan en wordt het verzoek niet ingewilligd? Voor gratis advies kunt u altijd contact met ons opnemen via het vragenformulier op de website!

1. HvJ EU 13 mei 2014, C-131/12, ECLI:EU:C:2014:317 (Google/Costeja), r.o. 93.
2. Zwenne, in: T&C Privacy- en telecommunicatierecht, commentaar op art. 17 AVG (online, laatst bijgewerkt op 1 december 2019).
3. Zwenne, in: T&C Privacy- en telecommunicatierecht, commentaar op art. 17 AVG (online, laatst bijgewerkt op 1 december 2019).